ธรรมดา

โดยคุณ พัลวัน วัน พุธ ที่ 10 พฤศจิกายน 2542 10:31:24

ในครั้งที่ผมได้เริ่มศึกษาพระพุทธศาสนาอย่างจริงจังใหม่ๆนั้น ผมจะสะดุดที่คำว่า ธรรมดา มากๆครับ เพราะดูเหมือนว่า ในทางพระพุทธศาสนานั้นเห็นทุกสิ่งทุกอย่างเป็นธรรมดาครับ เหตุที่ผมสะดุดใจในตรงนี้มากก็เพราะว่า ผมเองนั้นเคยอยู่แต่ในโลกที่มีการแบ่งแยกโดยกฎเกณฑ์ต่างๆมากมาย เช่น ชนชั้นกลาง-ชนชั้นสูง, ของทั่วไป-ของพิเศษ, ของหาง่าย-ของหายาก, ของมีค่า-ของไม่มีค่า เป็นต้น

ความรู้สึกสะดุดใจครั้งแรก และในปัจจุบันก็ยังไม่ลบเลือนก็คือ คำอุทานของพระอัญญาโกณฑัญญะที่ว่า สิ่งใดมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นมีความดับไปเป็นธรรมดา ตามที่ปรากฎในธรรมจักกัปวัตนสูตร นั้น ได้สร้างปรากฎการณ์ที่แปลกในจิตใจได้อย่างน่าพิศวง เมื่ออ่านถึงตรงนี้ทีไร ใจจะสงบลงอย่างรวดเร็ว เป็นการสงบลงอย่างที่เรียกว่า "พอ" ไม่แสวงหาใดๆอีก แม้ความรู้ใดๆก็ไม่เอา ไม่สงสัย แต่ปรากฎการณ์ตรงนี้เกิดขึ้นเพียงระยะเวลาสั้นๆเท่านั้นครับ ไม่ได้ยาวนานอะไร

ยังจำได้เลาๆ ว่าในเซนก็เอ่ยถึงเรื่องธรรมดาเช่น กัน หากจำไม่ผิดก็เห็นจะเป็นเรื่อง พ่อค้าหมูสามารถที่จะเทน้ำมันหมู่ใส่ขวดได้โดยที่ปากขวดไม่เลอะเทอะแม้แต่ น้อย (ในเรื่องดังกล่าวนั้น พ่อค้าหมูยังเอาเหรียญที่มีรูตรงกลางมาวางไว้ที่ปากขวดด้วย นัยว่าให้ปากทางที่น้ำมันหมูจะไหลเทเข้าปากขวดนั้นเล็กลงไปอีก) โดยพ่อค้าหมูบอกว่า สิ่งที่เขาทำได้นั้น ไม่ใช่ความสามารถพิเศษแต่ประการใด แต่อาศัยว่าตนเองนั้นได้ทำอย่างนี้ทุกวัน เท่านั้นเอง

ผมมีทัศนะคติที่ดีต่อคำว่า ธรรมดา มาก แม้เวลาจะผ่านมาเนิ่นนานแล้ว กลับยิ่งมีทัศนคติที่ดีต่อคำว่า ธรรมดา มากยิ่งขึ้น คำว่า ธรรมดา นี้ ไม่ธรรมดา หากวัดด้วยความรู้สึกอย่าง "เราๆ" ที่เป็นอยู่ในขณะนี้

มรรค ผล นิพพาน ที่เราแสวงหากัน นั้นก็เป็น ธรรมดา เช่นกัน แต่หากใครจะบอกว่าเป็น ธรรมดา อย่างที่เราคุ้นเคยกับความเป็นธรรมดาอย่างนั้น ก็ต้องขอบอกว่าไม่ใช่ เพราะธรรมดาอย่างที่เรารู้สึกนั้น เป็นธรรมดาโดยความคุ้นเคย เป็นธรรมดาโดยสมมุติ มิใช่เป็นธรรมดาโดยธรรมดา

ธรรมดา อย่างที่รู้จักกันทั่วไป ก็อาจจะทำให้เรารู้สึกนึกคิดไปถึงสิ่งที่เรียกว่า ทั่วๆไป ที่พบเห็นกันดาษดื่น หาเห็นได้ง่าย แต่หากสิ่งใดพบเห็นได้ยาก หรือไม่ค่อยมี ก็มักจะคิดว่า ไม่ธรรมดา ไปเสียหมด แต่แท้จริงแล้วไม่ว่าสิ่งใด ก็มีอยู่แล้วในธรรมชาติทั้งสิ้น หากไม่มีอยู่แล้วในธรรมชาติแล้วเราจะไปหาหรือได้มาจากที่ไหนกัน

ลองพิจารณาดูก็แล้วกันครับ หาก มรรค ผล นิพพาน มิใช่มีอยู่ตามธรรมชาติแล้วเราจะหา มรรค ผล นิพพาน กันจากที่ไหนกันเล่า?

ธรรมชาติ ก็คือ ธรรมดา

แม้ว่าธรรมอันเป็นทางแห่งความหลุดพ้นนั้น องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะทรงเป็นผู้ชี้ทางให้ก็ตาม แต่พระพุทธองค์ก็มิได้ทรงศักดิ์ทรงสิทธิ์ที่จะอุ้มพาเราให้ถึงพระนิพพานด้วย แขนสองข้างของพระองค์ หากแต่ด้วยพระปัญญาบารมีของพระพุทธองค์ ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของพระพุทธองค์ จึงทรงได้แสดงทางเพื่อความหลุดพ้นทุกข์ทั้งหลายทั้งปวงไว้ให้กับเรา

ทางทั้งหลายเหล่านั้น ก็มีอยู่แล้วอย่างสมบูรณ์ในธรรมชาติ ตามความเป็นธรรมดา

ใครเดินตามทางนั้น จุดหมายปลายทางแห่งทางนั้น ก็เป็นที่หมายได้
ใครไม่เดินตามทางนั้น จุดหมายปลายทางแห่งทางนั้น ก็มิอาจเป็นที่หมายได้

แม้ในวันนี้ องค์พระบรมศาสดาจะมิได้ทรงพระชนม์ชีพอยู่ก็ตาม แต่ร่องรอยอันแสดงถึงทางเหล่านั้นก็ยังคงอยู่ ขอเพียงแต่อย่าให้เราทั้งหลายได้หลงคิดไปด้วยอำนาจของกิเลส ว่า ทางนั้นไม่มีแล้ว, ทางนั้นเป็นทางลำบาก เป็นทางที่เข้าถึงยาก, เป็นทางที่ไม่มีผู้สัญจร, เป็นทางที่ไม่มีทางถึงผล ต่างๆ นานา

เพราะว่าแท้ที่จริง ทางเหล่านั้น ก็เป็นทางที่มีอยู่ มีอยู่อย่างธรรมดา ใครเดิน คนนั้นก็ถึงจุดหมายปลายทาง ใครไม่เดิน ก็ไม่ถึงจุดหมายปลายทาง เป็นธรรมดา....